تحقیق در مورد قالیبافی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل : .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 5 صفحه

قسمتی از متن .doc :

قالیبافی: قالیبافی، این صنعت و هنر والای همه مناطق ایران، در استان یزد نیز از اعتبار ویژه ای برخوردار است و همانند صنعت نساجی، از دیرباز در استان مذکور و بخصوص شهر یزد، جایگاه خاص خود را داشته است. از آنجا که صنعت قالیبافی ویژه زنان است و جایگاه آن در روستاها دامنه وسیعی را شامل می شود، در نتیجه در اقتصاد روستایی اهمیت فراوانی داشته و در معشیت خانواده نقش اساسی ایفا می کند. در گذشته های دور قالی بافان یزدی از طرحها و نقش های مختلفی مانند: هراتی، گل ماهی، کرمانی، سردار جنگل، بندی، شکارگاه و جوشقانی استفاده می کردند ولی امروزه بیشتر به طرح فرش های کاشان اکتفا می شود. درکارگاههای خانوادگی معمولاً یک دار قالیبافی نصب می شود که اکثراً محل سکونت بافندگان نیز می باشد، اما در کارگاههای بزرگ که تعداد آنها بسیار کم است، تعداد دارها متفاوت است. صنعت قالیبافی در سایر نقاط استان یزد نیز طی سالهای اخیر رواج پیدا کرده است به طور مثال قالیبافی در میبد تحت تأثیر نائین از چهل سال پیش آغاز شده و از رونق خوبی برخوردار است. در بافق، بهاباد، تفت، و روستاهای آن منطقه نیز طی بیست سال اخیر، صنعت فرش جایگاه خاصی یافته است. نسا جی سنتی: تا گذشته ای نه چندان دور، به علت غلبه سنت ها و رسوم پیشینیان بر زندگی مردم، کمتر خانه ای در یزد وجود داشت که در آن یکی از حرفه های نساجی دستی یافت نشود. استمرار تولید در خانه موجب شده بود که تجربیات و اطلاعات حاصله به سادگی از نسلی به نسلی دیگر انتقال یافته و اشتغال به صنایع دستی به صورت یکی از ارکان اقتصاد خانواده در آید. هر چند که امروزه در نتیجه تغییر شیوه زندگی و رویکرد جوانان به شغل و حرفه ای غیر از کار پدری کمتر صدای دفتین دستگاههای بافندگی در خانه ها به گوش می رسد، ولی با این حال هنوز هم ذوق و هنر صنعتگران یزدی را در تولیداتی به شکل سجاده، روتختی، پتو، احرامی، شال، دستمال ابریشمی و پارچه های ترمه، زری و مخمل و همچنین دارائی که شیوه رنگرزی آن در ایران منحصر به یزد است، می توان یافت. به طور خلاصه می توان گفت که در اکثر نقاط استان یزد صنعت نساجی رواج دارد. در اشکذر بافت انواع پارچه های پنبه ای و ابریشمی و همچنین بافتن قالی، گلیم و خورجین، در اردکان بافت قالی، موتابی، زیلو، کرباس، حصیر و سبد، در میبد بافت زیلو، در شهرستان تفت نساجی به همان شیوه سنتی و عمدتاً دستی، در شهرستان بافق قالیبافی، حصیر و پادری و تهیه جارو و بادبزن و در مهریز، قالیبافی، سبد بافی، سنگتراشی و چاقو سازی رواج دارد. از گذشته های دور، بافت ایکات یا دارائی در نقاط مختلف کشورمان وجود داشته ولی در حال حاضر در کارگاههای محدودی در یزد، این پارچه زیبا تولید می شود. جهت تهیه دارایی در قدیم ابریشم طبیعی به کارگرفته می شد ولی در حال حاضر ابریشم مصنوعی مورد استفاده قرار می گیرد. با ادامه و استمرار انواع روشهای بافت ایکات، نقش های بی شمار از ساده ترین طرحهای راه راه و هندسی تا پیچیده ترین سبک(ژاکارد) از نسلی به نسلی دیگر منتقل شده است. هرگز نمی توان دوگونه دارایی همسان پیدا کرد زیرا هر کدام نرمی و مواجی ویژه خود را دارند.

صنعت قالی‏بافی و تاریخ آن

کتاب: تاریخ تمدن اسلام، ص 351

نویسنده: دکتر علی اصغر حلبی

قالی (1)

نوعی فرشینه، که مصنوع ایرانی آن را محققان بی رقیب شمرده‏اند.

.I تاریخ. نمی‏توان تعیین کرد که از چه زمانی بکار بردن قالی گره بافته در ایران و برخی کشورهای اسلامی معمول شده است. اطلاعات درباره قالیهای زمان هخامنشی بسیار محدود است . اشارات مختصر گزنوفون را نمی‏توان دلیل بر آن دانست که در قرن 4 م.ق.م، قالی به معنای اخص کلمه در ایران وجود داشته است. شاید شبانان صحرانشین فلات ایران بافته‏هایی که طلایه‏های قالیهای امروز بوده است می‏ساخته‏اند. در زمان سلوکیان و اشکانیان نیز گویا فقط شبانان برای مصرف خود گلیمهایی می‏ساخته‏اند. مدارکی که از نیمه دوم عهد ساسانیان به جا مانده وجود قالیهای نفیس را در آن زمان تأیید می‏کند. در سالنامه‏های چین (595 ـ 617 ب. م) قالیچه‏های پشمی «کالای ایرانی» نامیده شده است. «قالیهای نرم» از جمله اشیایی بود که هراکلیوس در جنگهای خود با خسرو پرویز در اوایل قرن 7 م. به تاراج برد. فرشی که 15 سال بعد، از تالار بزرگ کاخ تیسفون، به دست اعراب به تاراج رفت، به گفته تاریخنویسان عرب، گوهر نشان بوده است. این فرشها، به احتمال قوی، چیزهایی از نوع گلیم بوده است، زیرا آب و هوای بین النهرین با قالی گره بافته سازگار نیست، و نیز این نوع قالی برای گوهر نشان کردن مناسب نیست. دیگر اینکه قالی گره بافته‏یی به اندازه «فرش خسرو» (که اندازه آن در حدود 30 در 30 متر ذکر شده) 5/2 تن وزن خواهد داشت. شاید در همین اوان چادرنشینان و روستاییان فلات ایران قالیچه‏های گره بافته برای مبادله با کالاهای دیگر می‏ساخته‏اند .

در آثار مورخان و جغرافیادانهای عرب که در زمان خلفای عباسی به ایران سفر کردند اشاراتی به قالی رفته است که نمودار رواج قالیبافی در قرون 3 و 4 ه.ق. در ایالات فارس، مازندران، گیلان، و قاینات می‏باشد.

اما اینان از نوع قالیها چیزی نگفته‏اند. ولی تقریبا شکی نیست که طرح قالی‏های این دوره مرکب از خطوط مستقیم بوده است. در نتیجه نفوذ ترکان سلجوقی در آذربایجان و همدان، بافتن قالی با «گره ترکی» درین دو ایالت رواج یافت و هنوز هم رایج است. نواحی دیگر «گره ایرانی» را که اشتباها به «گره سنهی» معروف است، رها نکردند، و تا امروز آن را همچنان بکار برده‏اند . در اواخر قرن 7 ه.ق. به دستور غازان خان مغول بناهای دولتی تبریز با قالی مفروش شده بود. در قرن 9 ه.ق، سلاطین تیموری هرات و اوزون حسن در تبریز قالیهای زیبا در کاخ‏های خود داشتند. طرحهای بیشتر این قالیها مرکب از خطوط مستقیم بود، زیرا هنر قالیبافی هنوز به مرحله کمال خود نرسیده بود. طرحهای پیچ در پیچ با خطوط منحنی در پایان قرن 9 ه.ق . به وجود آمد.

پس از آغاز سلطنت صفویه، کوشش بعضی از شاهان این سلسله در احیاء و بسط هنرهای ملی ایران، صنعت قالیبافی را کمال بخشید. نقاشان و بافندگان طراز اول که از حمایت بیدریغ آنان ـ به خصوص شاه عباس اول ـ برخوردار شده بودند، با خاطری آسوده به کار پرداختند، و نیرو و استعداد خود را بیش از پیش برای پیشرفت هنر خود بکار بردند. رواج بی سابقه قالیبافی در شهرها سبب پیدایش شیوه‏هایی چنان دشوار و پیچیده شد که بافندگان قبایل و روستاها، با افزارهای ساده خود از پرداختن به آنها عاجز بودند. درین دوره، طرحهای پیچ در پیچ و نقشهای «کلاسیک» قالی ایران پدید آمد. عالیترین قالیهایی که امروزه در موزه‏ها و مجموعه‏های شخصی جهان نگهداری می‏شود، متعلق به این دوره است. پس از مرگ شاه عباس، انحطاط این هنر آغاز شد، و حمله افغان‏ها آن را تشدید کرد. در عهد پرآشوب نادر، به آن توجهی نشد. آرامش دوران کریم خان زند، نیز نتوانست آن را در شهرها احیاء کند. اما قبایل و روستاها همچنان به یافتن قالی مشغول بودند. در 1291 یا 1292 ه.ق. بازرگانان تبریز در صادر کردن قالی ایران به کشورهای خارج پیشقدم شدند. این اقدام جنبشی در صنعت قالیبافی پدید آورد، و سبب رونق دوباره آن در شهرها شد. در 1300 یا 1301 ه.ق، شرکت انگلیسی زیگلر (2) در سلطان‏آباد به تهیه قالی پرداخت. از آن به بعد، شرکتهای خارجی دیگر (بیشتر آمریکایی) شعبه‏هایی در مراکز بافتن قالی ایران برپا داشتند. ازین طریق، صادرات قالی رونق گرفت، و در سالهای پیش از جنگ جهانی اول، رقم آن سالیانه به 000/500/2 لیره استرلینگ می‏رسید، اما این شرکتها صرفا سود تجارتی را در نظر داشتند، و از این روی، قالیبافان را به بافتن نقشهای ناخالصی در خور بازارهای بیگانه وادار می‏کردند، و بدین جهت، از رونق طرحهای اصیل ایرانی کاسته شد. پیش از جنگ جهانی دوم به دنبال بحران‏های اقتصادی، ورود قالی ایرانی به کشورهای غربی محدود شد، و شرکتهای خارجی قالی شعبات خود را در ایران برچیدند . رونق بازار داخلی و کوششهای مؤسسه قالی ایران کسادی بازار صادرات را تا اندازه‏یی جبران کرد. اما ورود رنگهای مصنوعی و ارزان قیمت خارجی، که کم و بیش جانشین رنگهای ثابت طبیعی شده است، و نیز رواج بافتهای تقلبی، به خصوص از پایان جنگ به بعد، سبب تنزل جنس قالیهای ایرانی شده و ارزش هنری آن را سخت به خطر انداخته است. در سالهای اخیر، هنرستان عالی اصفهان به ساختن قالیها و قالیچه‏هایی از پشم و کرک و ابریشم، با طرحهایی به سبک عهد صفوی، همت گماشته و نمونه‏هایی نیز، برای نمایش، به نمایشگاههای خارجی فرستاده است.

امروزه، انواع قالیهای ماشینی ساده و گلدار ـ بیشتر در کشورهای غربی ـ ساخته می‏شود، که خود به خود قیمت آنها به مراتب ارزانتر از قالیهای دست بافت است. این مسأله، و نیز عوارض سنگینی که این کشورها به قالیهای وارداتی بسته‏اند، سبب محدود شدن صادرات قالی از ممالک شرقی شده است.